Thế hệ Y thường có xu hướng muốn làm hài lòng cấp trên. Ngược lại, gen Z tin rằng chỉ nên làm việc vừa đủ để không bị sa thải và ưu tiên chăm sóc bản thân.
Sẵn sàng chi hàng trăm USD để đi xem concert
Gen Z (sinh năm 1997 đến 2012) đang khẳng định chỗ đứng trên toàn cầu. Theo Economist, ít nhất 250 triệu người thuộc thế hệ Z đang sinh sống tại các nước giàu có, khoảng 1/2 trong số đó có việc làm.
Tại Mỹ, gen Z đã có ảnh hưởng hơn khi có hơn 6.000 giám đốc và 1.000 chính trị gia thuộc thế hệ này. Khi vai trò của thế hệ gen Z ngày càng quan trọng, giới chuyên gia cho rằng Chính phủ các nước, công ty, nhà đầu tư cần hiểu rõ sự dịch chuyển này.
Ở Mỹ, lương theo giờ của người 16-24 tuổi gần đây tăng 13% so với cùng kỳ năm ngoái, so với mức 6% của lao động 25-54 tuổi. Ở Anh, lương theo giờ của thanh niên 18-21 tuổi cũng tăng 15%, vượt xa các độ tuổi khác.
Sức mạnh kinh tế của gen Z được phản ánh qua các concert âm nhạc gần đây. Phần lớn khán giả của những sự kiện này là các thanh thiếu niên và họ chấp nhận chi hàng trăm USD để có một tấm vé dự sự kiện.
Năm 2022, người Mỹ dưới 25 tuổi chi 43% thu nhập sau thuế cho nhà ở và giáo dục, trong đó có cả lãi suất vay học phí đại học. Tỷ lệ sở hữu nhà của nhóm này cũng cao hơn thế hệ Gen Y cùng tuổi trong thời của họ. Gen Z cũng tiết kiệm được nhiều tiền hơn người trẻ trong những năm 1980, 1990.
Tỷ lệ có việc theo các thế hệ tại Mỹ (Ảnh: The Economist).
Theo Economist, quan niệm về gen Z trước đây thường bị ảnh hưởng nhiều từ một số nghiên cứu, trong đó có công trình của nhà tâm lý học Jonathan Haidt thuộc Đại học New York.
Trong nghiên cứu về “Thế hệ lo âu”, ông Haidt cho rằng gen Z không bình thường so với các thế hệ khác, có nguy cơ bị trầm cảm cao, không chắc chắn về giới tính, ít uống rượu, ít quan hệ tình cảm, mức độ giao tiếp hàng ngày với người khác chỉ bằng khoảng 2/5 so với thế hệ những năm 2000.
Nghiên cứu của ông Haidt có tác động lớn lên các chính sách quản lý trẻ em trên thế giới, nổi bật là kế hoạch cấm smartphone, mạng xã hội ở Anh và Mỹ. Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình với chuyên gia này.
Quan điểm của ông đã làm mờ đi một trong những đặc tính khác biệt và nổi bật của gen Z, đó là có lợi thế kinh tế cực tốt và khả năng tìm việc hiệu quả. Tỷ lệ thất nghiệp của thanh niên thế hệ gen Z tại các quốc gia phát triển đang ở mức 13%, thấp nhất kể từ năm 1991.
Khác biệt lớn trong tư tưởng làm việc
Nhiều người thuộc gen Y (sinh năm 1981 đến 1996) gia nhập lực lượng lao động vào thời điểm khủng hoảng tài chính toàn cầu 2007-2009 và hứng chịu ảnh hưởng nặng nề.
Trong khi tư tưởng làm việc chủ đạo của thanh niên thế hệ Gen Y là phải làm việc cật lực nếu muốn có cuộc sống tốt thì gen Z lại cho rằng họ có thể nghỉ và tìm việc khác nếu muốn thu nhập cao hơn.
Ở Anh và Mỹ, sinh viên gen Z chuộng học những ngành có tính thực tế cao như kinh tế, kỹ thuật. Những người không học đại học cũng có xu hướng theo học trường nghề nhiều hơn và hưởng lợi từ tình trạng khan hiếm lao động trong những ngành nghề nhất định.
Gen Z tin rằng chỉ nên làm việc vừa đủ để không bị sa thải và ưu tiên chăm sóc bản thân (Ảnh: The Economist).
Theo Economist, gen Z cũng có những khác biệt trong tư tưởng làm việc so với thế hệ gen Y. Thế hệ gen Y thường có xu hướng muốn làm hài lòng cấp trên. Ngược lại, gen Z tin rằng chỉ nên làm việc vừa đủ để không bị sa thải và ưu tiên chăm sóc bản thân.
Năm 2022, người Mỹ 15-24 tuổi giảm 25% thời gian dành cho các hoạt động liên quan đến công việc so với năm 2007. Gen Z cũng được cho là tạo ít ý tưởng đổi mới sáng tạo hơn. Ông Russell Funk, chuyên gia tại Đại học Minnesota (Mỹ), cho hay người trẻ ở Mỹ đang nộp ít đơn xin cấp bằng sáng chế hơn so với trước đây.
Các chuyên gia không chắc chắn về tính lâu dài của lợi thế kinh tế mà gen Z đang sở hữu. Các đợt suy thoái kinh tế trong tương lai dự kiến vẫn tác động mạnh lên thế hệ trẻ. Trí tuệ nhân tạo (AI) cũng có thể gây bất ổn cho kinh tế toàn cầu, ngay cả khi gen Z đang hưởng lợi tốt hơn từ giai đoạn này.
